Монгол хүний аз жаргал

Хорвоо дэлхийд хар цагаан хоёр хослон байдгийн адилаар. Хүмүүний амьдралд ч мөн адил жаргал, зовлон хамтдаа оршино. Таамаглаж үл болом энэ л амьдралдаа аз жаргалыг олж авсан тэр хүмүүн нар сар хоёрыг гартаа атгасан мэт азтай. Өнөөгийн манай нийгэмд аз жаргалтай хүнээс илүү зовлон уйтгар гунигт автсан хүмүүс илүү олон бололтой. Үүний нотолгоог Аз жаргалын индекс гэх судалгаанаас мэдэж болно. Энэхүү судалгаа нь нийт 151 орнуудыг хамруулан эрэмбэлдэг бол манай орон 2015 оны байдлаар 26,8 оноогоор 145 дугаар байранд жагссан байна. Энэхүү судалгааг хараад яагаад бидний аз жаргал, аз жаргалын индекс ийм доогуур үзүүлэлттэй байна вэ? Хэмээн өөрийн эрхгүй бодлоо. Гэвч одоо бодоод үзэхэд бидний аз жаргалын индекс ийм дор үзүүлэлттэй байгаа нь аргагүй ч юмаа даа. Аз жаргалын индекс нь тухайн орны ДНБ, эрүүл төрөлт, дундаж наслалт, эрх чөлөө, өгөөмөр байдал зэргийг харгалзан үздэг байна. Хэдий манай орны ДНБ-ний хувь жилээс жилд өсч байгаа ч эрүүл төрөлт, дундаж наслалт зэрэг нь улам доошилсоор байгаа нь харамсалтай. Баян ядуу хүмүүсийн нийгмийн аж байдал тэнгэр газар мэт  хоорондоо ялгаатай болж баян л бол юу хүссэнээ хийдэг болсон. Улс орны тулгуур дээд багана болсон төрийн дээд түшээд эх орноо зарж ард иргэд, элгэн нутаг усаа өнгө мөнгөнөөс долоон  дор үзэх болсон нь юутай гаслантай вэ? Тэмцдэггүй ард иргэд мөхөж, урсгалгүй ус ширгэдэгийн адилаар бид удахгүй улс орноо мөхөөж алдахвий хэмээн айх юм. Өвөг дээдсээс минь уламжлагдан үлдсэн тэр их өв соёл эд баялагаа бид өөрсдөө хайрлан хамгаалахгүй юм бол өөр хэн хамгаалах билээ. Одоо бид улс орондоо болон өөрсдөдөө шинэчлэл хий цаг нь хэдийнээ болжээ. Аз жаргалын индексээр дэлхийг тэргүүлэн дээгүүрт ордог Дани, Швейцарь,Австрали зэрэг улс орнуудыг харахад тэд ард иргэддээ мөнгө бол аз жаргалтай амьдралын эхлэл биш харин аз жаргалтай эхлэл бол бусдыг хайрлах, зорилгодоо хүрэх итгэл зүтгэл гэх зарчимийг баримталж,ард иргэддээ улс орноо хөгжүүлэх бүхий л боломж бололцоог олгодог ажээ. Яагаад бид ч бас эдгээр улс орны авууштай зүйлийг өөрсдөдөө хэрэгжүүлж болохгүй гэж. Магадгүй бид эдгээр өөрчлөлтүүдийг  хийсэн тэр цаг мөчөөс эхлэн улс орон минь сэргэн мандаж бид дахин аз жаргалтай болохыг үгүйсгэхийн аргагүй. Харин бид юунаас эхлэх вэ? Магадгүй эхлээд бид улс орныхоо эд баялгыг зарж, олборлодог шунахай сэтгэлт албан тушаалтнуудаас эд баялагаа хамгаалж нийт ард иргэддээ тэгш тэнцүү хүртээж чадваас. Үндэсний баялагаа өөрсдөө бид бүтээн хүн бүрийн сэтгэл санааг өөдрөг болгон улмаар хүн бүхэн аз жаргалтай оршин байна. Одооных шиг мөнгө олохын тулд эх орноо орхин харь орныг зорих шаардлагагүй болоод зогсохгүй. Дэлхий дайтад цацагдсан атга шагай шиг садан төрлүүд маань эргэн нутагтаа ирж жинхэнэ аз жаргалыг мэдрэх бусуу? Ингэснээр манай орны хүн амын үзүүлэлт өсөөд зогсохгүй эх орондоо ихийг хийж бүтээх сэтгэлтэй залуусын тоо нэмэгдэх гэх мэт маш олон сайн нөлөөтэй. Би өмнө аз жаргалыг өнгө мөнгөтэй холбон ойлгодог олон хүнтэй таарч явсан. Тэдгээр хүмүүсийг би бодох болгондоо Аливаа зүйл бүрийн үндэс суурь сайн байваас саад тотголгүй оргил руу хүрч чадна. Мөн миний унших хамгийн дуртай нэгэн өгүүллэг байдаг юм. Тэр өгүүллэгт өндөр настай хүмүүс харж ханддаг нэгэн сувилагч бүсгүй гардаг ба тэр бүсгүй харж ханддаг өндөр настай хүмүүсээсээ энэ амьдралдаа хамгийн сайн ойлгосон бас хамгийн их харамссан алдааных нь талаар асуухад настангууд ихэнх нь ингэж хариулсан гэдэг. Энэ нь: Амьдралдаа хийсэн хамгийн том алдаа бол мөнгө ихийг хурааж байж аз жаргалыг мэдэрч чадна гэж бодсон минь юм. Энэ алдаагаа ойлгож ухаархад миний нас өндөрт гарчээ. Харин миний энэ амьдралдаа маш сайн ойлгосон зүйл минь бол миний хамгийн их бий болгохыг хүсэж мөрөөдөж байсан аз жаргал гээч зүйл миний хажууд байсан ч  би залуу халуун насандаа ойлгож ухаараагүй юм. Аз жаргал гээч зүйл бол зүгээр л өөрийгөө болон бусдыг хамгийн хайртай хүнээ хайрлаж гэр бүлдээ анхаарал халамж тавих гэдгийг ойлгосон юм гэжээ. Энэ  л өгүүллэг миний сэтгэл зүрхэнд үүрд хоногшин үлдэнэ. Үүнээс хойш аз жаргал гэх зүйл хорвоо дээр алдах хамгийн хэцүү бас хамгийн амар зүйл гэдгийг ойлгож авсан юм. Эхлээгүй байж бүү шантар хийгээд үзэхэд алдах зүйл үгүй. Өөрсдийгөө бид хурцалж чадваас хийж үл чадах зүйл гэж үгүй. Нэг олдох насандаа бусдад аз жаргалыг бэлэглэж урсгалыг дагаж бус зөрж амьдрая. Хүний амьдралын гол зорилго бол эд баялагыг олох бус аз жаргал олж бусдад аз жаргалыг олох боломжийг олгох юм. Миний хэлсэн эдгээр зөвлөгөөнүүд монгол улсад минь ард иргэдэд бүгдэнд нь тус болно гэж найдаж байна. Одоохондоо манай улс хэдий аз жаргал, эдийн засаг, хөгжилөөр дэлхийн доогуурт орж байгаа ч хэзээ нэгэн цагт дэлхийн бусад улс орнуудыг тэргүүлэх болтугай.  

5-р сургуулийн 10в ангийн сурагч А.Сувд-Эрдэнэ