Мак Кинли Кантор (1904-1977)

Ноён Парсонсыг зочид буудлаасаа гарч ирэхтэй зэрэгцэн нэгэн гуйлгачин гудамж уруудан ирж явлаа.

Тэр гуйлгачин эр сохор бөгөөд өгөршиж муудсан таягаараа өмнөх замаа болгоомжтой гэгч нь товшин, хараагүй хүний ёсоор хулмаганасан янзтай явжээ.Ширэлдэж даахирсан үстэй, биерхүү тэр этгээд энгэр заам, халаасны хэсгээрээ хир даг болсон хүрэм эгэлдрэглэсэн байх агаад таягныхаа толгойноос ёсыг бодон сулхан атгажээ. Хар өнгийн уут мөрлөснийг бодоход аахар шаахар зүйл зардаг нь илэрхий. Хаврын урь орж, нар дулаанаар ээн, цардмал зам дээр шаргал туяа нь тусна. Ноён Парсонс зочид буудлынхаа өмнө зогсож байхдаа хараагүй эрийн газар товшин ирж явааг анзаарч мэдмэгцээ өөрийн мэдэлгүй л сохор хэн бүхнийг хөөрхийлөн өрөвдөх мэдрэмжинд автах нь тэр.

Ингэхдээ ноён Парсонс амьд байж, ус уух хувьтайдаа баярлан, бодолд автав. Хэдхэн жилийн өмнө л энгийн нэгэн чадварлаг ажилчин төдийхнөөс хэтэрдэггүй байсансан. Одоо гэтэл даатгалын салбарт амжилтанд хүрч, бусдын хүндлэл, бишрэлийг хүртсэн нэгэн болж чадсан байна. Бие эрхтэн дутуугийн зовлонг даван туулж, бусдын гар харалгүй гагцхүү өөрийн хүчээр энэ бүхнийг цогцлоон бий болгосон билээ. Дээр нь одоо ч тэр ид насан дээрээ яваа. Хавар эртийн цэнгэг агаар, шинэхэн дэлгэрэх ногооны үнэр урам зоригийг нь сэргээнэ.

Таягныхаа үзүүрээр газар тэмтчин яваа сохор эрийг дэргэдүүр нь өнгөрөхтэй зэрэгцэн тэрбээр явахаар зэхэн урагш алхлаа. Ноорхой эр шаламгай гэгч нь эргэн хараад,

“Эрхэм ээ, та түр азнаж хайрла” гэв.

“Би уулзалтаасаа хоцорч явна. Надаас гуйлга гуйх гээ юу?” хэмээн ноён Парсонс хэлжээ.

“Би гуйлгачин биш ээ, эрхэм ээ. Та итгэж болно. Надад танд худалдах нэг авсаархан эд байгаа юм л даа” хэмээн бувтнах зуур тэрбээр ноён Парсоны гарт нь нэгэн жижигхэн зүйл атгуулаад “Ганцхан доллараар ав.Яс сайтай тамхины асаагуур шүү!” гэв.

Ноён Парсонс үл ялиг бухимдаж, төвөгшөөсөн байдалтай зогсоно. Өө сэвгүй саарал хослол өмсөж, мөн ижил өнгийн малгай духдуулж, тансаг таяг барьсан тэрбээр ганган шаавай харагдана. Асаагуур зарах гэж байгаа эр түүнийг харж чадахгүй нь мэдээжийн хэрэг... “Би тамхи татддаггүй л дээ” гэж тэр хэлэв.

“Аан гээч. Танд тамхи татдаг танил олон байдаг нь дамжиггүй. Тэдэнд өгөхөд сайхан бэлэг болно шүү дээ” хэмээн зусардав.

“Тэгээд ч ноёнтон минь, та хөөрхий ядуу эрд туслахгүй юм гэж үү дээ?” хэмээн хэлээд ноён Парсонсын ханцуйнаас зуураад авчээ.

Ноён Парсонс санаа алдаад, хантаазныхаа халаасыг тэмтрэн, хоёр бутархай зоос гаргаж ирээд өнөөх сохор эрийн гарт атгуулаад хэлсэн нь, “Танд туслалгүй л яах вэ. Таны хэлснээр би энэ мөнгийг хэн нэгэнд өгөх л байсан. Цахилгаан шатны хүүгийн ч юм уу гарыг цайлгах л байсан биз”. Тэрбээр сохор доншуур худалдаачинд бүдүүлэг загнаж, хэрэгт дурлахыг хүсээгүй ч “Та таг сохорчихсон юм уу?” хэмээн ихэд халган асуужээ.

Ноорхой эр өнөөх бутархай зоосоо халаасандаа хийгээд, “Арвандөрвөн жил болж байна даа, эрхэм ээ” гээд, “Уэстбери. Би тэнд байсан юм” хэмээн их л бардам хэлэв.

“Уэстбери” хэмээн ноён Парсонс давтаж хэлээд, “Аан тийм. Өнөөх химийн дэлбэрэлт байх нь... Сонин хэвлэлд энэ талаар дурдалгүй удсан байна шүү. Гэвч тухайн үедээ хамгийн том сүйрлийн нэг байсансан” гэтэл үгийг нь таслан,

“Бүгд л энэ талаар мартчихаж дээ” хэмээн чилсэн хөлөө солбиж зогсоод, “Танд л гэж хэлэхэд тэр сүйрлийн голомтод байсан хэнбугай ч энэ талаар мартаж чаддаггүй юм шүү дээ. Сүүлд харсан зүйл минь гэвэл С барилга бүхэлдээ утаа май болчихсон, хагарсан цонх бүрээс хорт утаа савсаж байсан юмдаг” гэж хэлэв.

Ноён Парсонс ханиалгах аядсан ч өнөөх сохор доншуур худалдаачин маань өөрийн эмгэнэлт дурсамжийнхаа мананд автчихаад анзаарах ч сөхөөгүй байлаа. Бас ч үгүй ноён Парсонсын халаасанд ахиад хэдэн бутархай зоос байж юу магад хэмээн найдна.

“Та бодоод үз л дээ, эрхэм ноён минь. Нэг зуун найман хүн үрэгдэж, хоёр зуу орчим хүн гэмтсэнээс тавь гаруй нь хорвоог тольдох хараагаа алдаж, сохор болсон юм шүү дээ. Сарьсан багваахай шиг л таг сохор...” гээд тэрбээр тэмтчин бэдэрсээр байж ноён Парсоны хүрмэнд бохир гараараа хүрч, “Дайн дажны үед ч үүнээс илүү гай түйтгэр тохиолдож байгаагүй гэж хэлмээр байна. Дайнд ороод хараагүй болсон бол дээр байхсан. Ядаж л намайг сайн харж хандах байсан биз.Гэвч би ердөө л өгсөн үүрэг даалгаврыг биелүүлэх үүрэгтэй хөлсний ажилтан төдий л шүү дээ. Одоо миний байж байгаа нь энэ. Чиний хэлж байгаа чинь түмэн зөв өө, хөрөнгөтнүүд завшиж, харин би сохорч хоцорсон! Тэд даатгалтай байсан учраас уснаас хуурай үлдэж чадсан юм. Тэд...”

- Даатгалтай гэнэ ээ? хэмээн сонсогч эр давтан хэлээд, “Би ч даатгал зардаг л даа” гэлээ.

- Чи намайг хэрхэн хараагаа алдсаныг мэдэхийг хүссэн биз дээ. Хүссэнээр чинь болъё хэмээн сохор эр дуугаа өндөрсгөв. Мөнгө олох гэж хааяагүй ярьдаг бололтой энэ түүхээ тэрбээр урьдчилан бэлтгэсэн эмгэнэлт жүжиг мэт сурцтай ярина. “Үлдсэн хэдэн ажилчид гадагш яаран зугтаж байхад би үйлдвэрийн С хэсэгт байсан юм. Эргэн тойронд баруун солгойгүй барилга нуран унаж байхад гадагш гарах ганц л боломж үлдсэн байлаа. Олон ч залуус гарцыг аюулгүй даван, амь гарч чадсан. Харин намайг гарцны тэнд арайхийж очоод, том ган торхнуудын завсраар мөлхөж байхад миний ар дахь эр хөлнөөс минь зуурч, “Намайг урдаа оруулчих” гэдэг юм байна. Тэр дүүрчихсэн тэнэг амьтныг би чин сэтгэлээсээ уучлахыг хичээдэг юм шүү, эрхэм ээ. Тэр надаас биеэр том байсан болохоор намайг арагш угзарч орхиод, над дээгүүр авирч гарсан! Намайг тэр балгас дунд хөсөр хаяж орхичихоод, өөрөө эсэн мэнд гарсан. Хорт хий бүх биеийг минь нөмрөн авч, би нурам, нурангин дунд үлдэж хоцорсон доо. ..” гэж хэлэхдээ тэр сургуулилж бэлтгэснээрээ нулимсаа залгиж, чимээгүйхэн тандан зогсоно. Дараа нь хэлэх үгээ ч бодож амжив.

- Ийм л юм болсон юм даа, эрхэм ноёнтон минь.

Хаврын хүйтэн, жихүүн салхи үлээнэ.

- Тийм ч биш юм аа хэмээн ноён Парсонс хэлэв.

Сохор доншуур худалдаачин эр даарсандаа дагжин чичирнэ.

- Тийм биш гэдэг чинь юу гэсэн хэл вэ?

- Таны ярьсан түүх үнэн ч гэлээ, эсрэгээрээ байх ёстой болов уу хэмээн ноён Парсонс хариулав.

- Эсрэгээрээ гэнэ ээ? Аль вэ, тэгээд ярь л даа хэмээн хяхтнасан хоолойгоор эсэргүүцэн өгүүлжээ.

- Би үйлдвэрийн С хэсэгт байсан. Энэ түүх эсрэгээрээ өрнөсөн шүү дээ. Намайг арагш угзарч хаяад, дээр минь гишгэлэн одсон хүн та өөрөө л баймаар юм. Та надаас биеэр том шүү дээ, Маркуарт” гэж ноён Парсонс хэллээ.

Сохор эр бүлх залгисан мэт чимээгүй удаан зогсов.Тэгснээ нэг амьсгаагаар “Парсонс. Ээ халаг. Ээ элий халаг! Би чамайг чинь” гэж дуу алдаад, их л хорссон янзтай, “ТИЙМ ЭЭ. ТИЙМ БАЙЖ БОЛОХ ЮМ. ТИЙМ Ч БАЙХ. ГЭВЧ БИ СОХОРСОН ШҮҮ ДЭЭ! СОХОР НАМАЙГ ЭНД ИНГЭЭД ЧИНИЙ ӨМНӨ ОЛОН ТАВАН ҮГ ДОНГОСЧ БАЙХАД ЖИШИМ Ч ҮГҮЙ ХАРЖ ЗОГСЧИХООД, ДООГ ТОХУУ ХИЙЖ Л БАЙДАГ! БИ СОХОР ХҮН!” хэмээн хашхирчээ.

Гудманд явж буй хүмүүс түүн рүү эргэн харцгаав.

- ЧИ АМЬД ГАРСАН БАЙНА. ГЭТЭЛ БИ СОХОРСОН.ДУУЛАВ УУ, ЧИ? БИ... гэхэд нь:

- За за. Битгий хашхичиж сүржигнээд бай, Маркуарт... Би ч чамтай адил шүү дээ гэх нь тэр ээ!