“Буддын мэдлэг ухаан ба орчин үеийн шинжлэх ухаан” сэдэвт эрдэм шинжилгээний хэлэлцүүлэг боллоо. Тус хэлэлцүүлэгт 

Бурханы шашны филисофи болон сэтгэл судлалын талаар ярихыг хүсэж байна. Тэр дундаа сэтгэл зүйн эрүүл хандлага, тэр эрүүл хандлагыг үгүй хийдэг уур, омгийг хэрхэн барих, стрессийн эсрэг ямар хариу арга хэмжээ авбал зохилтой тухай яримаар байна.

Стресстэх үед хүний уураг, тархины хамгийн чухал эд эсийг хатингаршуулж байдаг. Товчхондоо стресстэх нь хүний төсөөлөх, үр бүтээмжтэй байх, сэтгэхэд оролцдог тархины эд эсийг хатингаршуулдаг. 

Уур, омог.  Бид заримдаа их хүчтэй уурладаг. Тэр нь эцсийн дүндээ харамслаар төгсдөг байгаа. Хамгийн чухал нь уурыг энэрэл нигүүлсэл болгож хувиргах хэрэгтэй. Уурлаж эхлэх үед хүний сэтгэлд  зүрх хүчтэй цохилдог, амьсгал давчиддаг зэргээр хяслангийн гачаалд унадаг. Хүмүүстэй нээлттэй ярьж, харилцаж чадахаа больдог.  Ийм үед хүн өөрийгөө ажиглаж мэддэг, сэтгэл зүйн эерэг хандлагыг өөртөө бий болгож сурах хэрэгтэй.   Өөрөөр хэлбэл, уур омгийн эсрэг ерөндгийг өөртөө бий болгох хэрэгтэй. Уур, омгийн ерөндөг бол даруу занг төлөвшүүлэх явдал юм. Далай лам “Даруу зан бол бусдаас дутуу, дорой байгаа явдал биш. Харин ч сэтгэлийн маш том эрүүл хандлагын хүч” гэж хэлсэн байдаг.  Уур хүрч байх үед уурыг үүл болгож хувиргаж байна гэж бодох хэрэгтэй. Тэр үүл нь бол огторгуйд байх юм. Агаарт бий болсон үүл маань сарниж алга болж байна гэж төсөөлж байх хэрэгтэй. Иймэрхүү эерэг хандлагын дадал зуршил  уурын ерөндөг болж суудаг.      

 Атаархал.  Нэг бодит жишээ ярьж өгье. Нэг залуу цонхоо нээгээд хартал хөршийнх нь залуу маш сайхан байшинтай, машинтай байна гэнэ. Түүнийг харж, атаархал төрсөн залуу цонхоо буцаагаад хаачихаж. Тэгээд түүнийхээ дараа ресторанд хоол идэхээр очих үед хоол нь шингэхгүй болж, маш их стресстсэн байна.  Яг үүний эсрэг бас нэг үйл явдал байна. Хөршийнхөө сайхан машин, байшин, баян тансаг амьдралыг харсан залуу түүнд атаархах бус харин ч хөршийнхөө өмнөөс маш их баярласан байна. Түүгээр ч зогсохгүй хөршдөө өөрийн биеэр очиж баяр хүргэж, сайхан машиныг нь унаж болох эсэх талаар асуусан байна. Хөрш нь ч түүнийг зөвшөөрч, хамт машинаараа зугаалсан байна.  Эерэг хандлагын үр дүнд хөршийнхөө сайхан машиныг унаж үзсэн байна. Тэгээд дараа нь гэртээ ирээд хоол идэхэд хоол нь ч шингэж, нойр нь ч бат бөх байж л дээ. 

Бусдын сайн сайханд баярлаж чаддаг хүн стресст бага өртдөг. Атаархлын ерөндөг бол бусдыг үнэлэх, бусдын сайн сайханд даган баясах, баярлах явдал юм.  

 Өөртөө итгэлгүй, өөрийгөө үнэлэхгүй, бусадтай өөрийгөө харьцуулах нь стресст оруулж байдаг.  Бусад хүмүүс ч гэсэн над шиг аз жаргалтай байхыг, яг над шиг зовлонг  хүсдэггүй гэх эерэг чиг хандлагыг өөртөө төлөвшүүлж сурах хэрэгтэй.

 Бусдаас их зүйлийг хүсэж, хүлээх нь өөрөө сөрөг хандлагыг бий болгож стресстэх нэг шалтгаан болж байдаг.

Стресст өртүүлдэг сэтгэл зүйн энэ сөрөг хандлагуудын эсрэг өөрийнхөө санамсар, мэдрэмжийг хөгжүүлж, түүний эсрэг ерөндгийг өөртөө бий болгож, тархиа удирдаж сурах шаардлагатай.    

Хүн бүр сэтгэлийн амар амгалан, амар тайван байдлыг хүсдэг. Түүний тулд зөв техникийг ашиглах хэрэгтэй.  Тэр нь бясалгал.  Мөн эрүүл ухааныг ашиглах. Өөрийн амьдралаа зөв санааны хүчин зүйлд чиглүүлэх хэрэгтэй.